HOA CÂY HỒ TIÊU

1. Đặc điểm hoa cây tiêu

Gié hoa như giá treo được mọc ra từ phía đối xứng của lá trên những cành quả, dài từ 3-15cm, mang từ 50-150 hoa nhỏ. Theo Krishnamurthi (1969) cho rằng tiêu leo  ở tình trạng hoang dại phần  lớn  là đơn tính dị chu, nhưng hầu hết  các loại được  trồng là lưỡng tính (dễ hiểu là cái và đực trên cùng 1 hoa).
Ông cũng cho rằng những giống khác nhau cho thấy những khả năng biến động  lớn về thành phần hoa lưỡng  tính  trên gié của chúng. Thành phần hoa lưỡng tính càng lớn thì khả năng thụ quả càng cao và hầu hết những giống phổ biến có năng  suất cao có từ 70-98% hoa lưỡng  tính.
Abraham đã cho rằng trong điều kiện che bóng dày đặc những loại tiêu lưỡng tính sẽ cho ra nhiều hoa cái hơn và ít hoa lưỡng tính hơn. Do đó đối với các vườn hồ tiêu trồng bằng trụ sống cần chủ động tỉa cành cây choái trước khi hồ tiêu bước vàothời kỳ ra hoa.

2. Cấu tạo hoa của cây tiêu

Hoa tiêu sắp xếp trên gié theo hình xoắn ốc. Khi hoa mới mọc  có màu xanh nhạt và khi nở  có màu vàng nhạt. Phía dưới mỗi hoa  có một lá bắc sớm  rụng. Hoa  tiêu không có bao hoa và có 2-4 nhị đực nhỏ được sinh ra trên một phía của bầu nhụy  trong hoa  lưỡng tính và hoa dài khoảng 1mm với 2 bao phấn nhỏ có hai túi. Bầu nhụy hình cầu không có cuống, một noãn, có 3-5 núm nhụy mập mạp nổi lên cao hơn được bao phủ bằng chất nhầy có màu trắng khi có thể nhận phấn và sau đó thì hoá nâu.

3. Sự phân hoá hoa
Khi gặp điều kiện hạn trong vòng 15 ngày (khoảng  tháng 3 hoặc  tháng 7), thì làm cho Acid absisic tăng  lên,  acid giberilic và acid cytokinin giảm xuống là điều kiện  tốt kích  thích  sự phân hoá mầm hoa phát triển hình thành hoa. Tứclà làm giảm quá  trình sinh trưởng dinh dưỡng  tăng quá trình sinh thực. Nên trong thời gian này chúng ta không cần tưới nước cho tiêu cho đến lúc đạt ẩm độ cây héo. để ngăn cản việc tạo acid giberilic và acid cytokinin,  làm  tăng Acid  absisic nhằm  thúc đẩy quá trình phân hoá mầm hoa.

<Hoa hồ tiêu>

Nơi nào mà cây tiêu vào giai đoạn phân hoá mầm hoa gặp gặp thời tiết khô nóng thì thuận  tiện  cho quá trình này và hoa ra tập  trung. Điều kiện ở Tây Nguyên và Đông Nam Bộ  thì thời gian  này đang  là mùa khô  (tháng 10) nên  thích hợp  cho sự phân hoá và hình thành hoa. 

4. Quy luật hình thành hoa và nở hoa 
Tới mùa trổ hoa những búp non ở đốt  cành quả bắt đầu nhú lên. Lá bắc bao bọc chung quanh rụng dần chỉ còn lại một  lá bắc. Lúc đầu mầm gié hoa còn nằm dưới bẹ lá mọc lên trong sự che chở của  lá bắc và hai phiến  lá non. Sau đó do phiến  lá non vươn mạnh hơn nên vượt ra khỏi lá bắc, vào lúc này gié hoa non chỉ còn được  lá  bắc  che chở. Đến khi gié hoa dài khoảng 1cm, nó ló ra khỏi lá bắc và bắt đầu  tiếp xúc với điều kiện khí hậu bên ngoài. Đồng thời  lúc này lá bắc thường rụng đi. Trong  thời điểm này gié hoa non rất nhạy cảm và dễ rụng khi điều kiện bên ngoài bất lợi. Tuy nhiên một mầm hoa thứ hai có thể được hình thành khi cây có đủ  sức khoẻ. Gié hoa cong xuống (hướng địa) vài ngày sau khi xuất hiện. Các hoa lúc này vẫn chưa nhìn thấy được vì nó còn nằm trong các vảy bắc.  
Sự nở hoa bắt đầu từ cuống gié dần  cho đến đầu gié trong một khoảng  thời gian từ 7-8 ngày. Tuy nhiên, từ khi xuất hiện gié  cho đến khi các núm nhụy cái nở  (thò ra) phá vỡ vảy bắc kéo dài 20-21 ngày trên toàn bộ  gié  hoa, gié lúc này trở thành một chùm hoa cái. Hoa tiêu lưỡng tính lúc bắt đầu phát triển, núm nhụy thò ra 3-8 ngày trước khi bao phấn mở ra.
Theo Martin và Gregory (1962) đã cho thấy tại Puerto Rico rằng núm nhụy có thể nhận phấn kéo dài  đến 10 ngày và khả  năng  nhận phấn có thể xảy ra 3-5 ngày sau khi núm nhụy  thò ra. 
Người ta thấy rằng những giống  lưỡng  tính như Balamcotta, và Kalluvalli là giống tự thụ phấn. Sự tự thụ này có thể xảy ra mà không cần đến những tác động của gió và mưa. 
Mặc dù mưa không đóng một vai tròchính trong quá trình thụ phấn, nhưng ẩm độ không khí cao lại  có một vai trò quan trọng. Trước hết nó tạo thuận lợi cho sự phân tán hạt phấn ra khỏi bao phấn và hơn nữa ẩm độ cao giúp vòi nhụy  giữ sự cương được lâu để dễ dàng tiếp nhận hạt phấn (Phan Hữu Trinh et al., 1987; Phan Quốc Sũng, 2000). Hạt phấn mang nhiều chất dính,  trong trường hợp mưa nhẹ sẽ làm vỡ những hạt chất dính của hạt phấn và làm cho hạt phấn bám vào chất nhầy của núm nhụy do đó đã gia tăng hiệu quả của sự phân bố hạt phấn.
Đây là một trong những lưu ý quan trọng trong việc hạn chế răng cưa, bồ cào. Vào thời điểm tiêu ra hoa nếu gặp điều kiện ít mưa, độ ẫm thấp nên chủ động tưới 2 ngày/lần và phun nước nhẹ vào không khí để tạo độ ẫm.
Đời sống của hạt phấn kéo dài 2-3 ngày. Hạt phấn cũng bị mất trong không khí. Kiến thường được nhìn thấy trên các hoa,  nhưng việc côn trùng trợ  giúp như thế  nào cho việc thụ phấn đến nay vẫn chưa được biết. Sự  thụ phấn dường như là được xác định cụ thể trong từng gié hoa riêng lẻ, vì thế sự tự thụ phấn nhìn chung là xả ra trên hoa lưỡng tính.